دکتر نوید سیاه‌پلو در همایش ملی حاشیه‌نشینی، بافت‌های فرسوده و بازآفرینی شهری؛ سیاست‌ها، چالش‌ها و راهکارها که در شورای شهر اهواز برگزار شد، با اشاره به اهمیت تاب‌آوری اظهار کرد: امروزه همه شهرهای پیشرفته در حال حرکت به سمت تاب‌آوری هستند و رویکرد تاب‌آوری را جایگزین رویکرد مدیریت بحران می‌کنند.

وی با بیان اینکه باید حواسمان باشد زیرا خوزستان استانی است که مخاطرات طبیعی مختلفی دارد، افزود: زمانی که صحبت از تاب‌آوری و مقاومت در برابر بلایای طبیعی می‌شود باید نگاه جدی به احساس همدلی و افزایش تعلق به شهر داشته باشیم. زمانی که صبحت از تاب‌آوری می‌شود الزاما بلایای طبیعی نباید ما را نگران کند زیرا برخی اوقات بلایای غیر طبیعی نیز رخ می‌دهد که می‌توان شاخص‌های تاب‌آوری را با آن‌ها نیز ارزیابی کرد.

استادیار گروه عمران موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: ریسک، ارتباط نزدیکی با تاب‌آوری دارد؛ در مهندسی ریسک، ارزیابی خطرپذیری و آسیب‌پذیری دو پارامتر مهم هستند که با قرار گرفتن این دو پارامتر در کنار یکدیگر، مدیریت ریسک انجام شده است و شاید مدیریت ریسک در کنار تاب‌آوری معنا پیدا کند.

سیاه‌پلو با اشاره به رابطه تاب‌آوری با بافت فرسوده شهری گفت: اگر بپذیریم که مساحت محدوده شهری اهواز تقریبا  ۲۱ هزار هکتار است و حدود یک هزار و ۲۵۰ تا یک هزار و ۳۰۰ هکتار بافت فرسوده داریم و حدود ۷ هزار هکتار محل سکونت در اهواز تعریف شده است، متوجه می‌شویم که درصد قابل توجهی از سکونتگاه‌های قابل استفاده در اهواز در محدوده بافت فرسوده هستند که این مساله زنگ خطر است زیرا سوانح طبیعی را داریم و قرار گرفتن سوانح طبیعی در کنار بافت فرسوده نگرانی بسیاری ایجاد می‌کند بنابراین شاید این موضوع آلارمی باشد تا بیشتر حواسمان جمع شود.

معاون پژوهش و فناوری موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان افزود: بیشترین تراکم جمعیتی اهواز در بافت فرسوده قرار دارد بنابراین زمانی که صحبت از بافت فرسوده و تاب آوری می‌شود باید حواسمان به تراکم جمعیت باشد.

وی ادامه داد:  وجود معابر کم عرض، امکانات و خدمات کم و ساخت و سازهایی که در سال‌های خیلی دور انجام شده‌اند از نگرانی‌ها و چالش‌ها در مورد بافت فرسوده هستند. یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌ها و چالش‌ها در تاب‌آوری در بافت فرسوده، بدنه فرسوده و کیفیت ضعیف ابنیه‌ها است.

استادیار گروه عمران موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان عنوان کرد: بافت فرسوده، هویت شهر است و دو راه روبه‌رو داریم؛ یا بافت فرسوده را از بین ببریم و به جای آن ساخت و سازهای جدید انجام دهیم که این کار پاک کردن صورت مساله است یا برای بافت فرسوده برنامه‌ریزی کنیم و شاخص‌های تاب‌آوری را در آن افزایش دهیم.

سیاه‌پلو با بیان اینکه سیل، تا حدودی زلزله و تندبادها مخاطرات طبیعی در اهواز هستند، افزود:  اکنون در شهرهای پیشرفته حرکت از سوی شهرهای پایدار به شهرهای تاب‌آور است.

وی افزود: تاب‌آوری کمتر از ۱۷ تا ۱۸ سال عمر دارد و تعاریف مختلفی از آن وجود دارد؛ تاب‌آوری به معنی برگشت به شرایط تعادل گذشته یا حتی تطبیق دادن با شرایط پس از وقوع سانحه است. یکی از ویژگی‌های شهر تاب‌آور به ویژه در بافت فرسوده که نگرانی بیشتری برای ما ایجاد می‌کند، افزایش قابلیت تطبیق‌پذیری در شهر است و الزاما برگشت به شرایط اولیه کافی نیست. امروز این موضوع مورد توجه نیست زیرا بسیاری اوقات ممکن است هزینه‌های هنگفتی برای مدیریت شهری ایجاد کند.

استادیار گروه عمران موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: رویکردهای تاب‌آوری در مدیریت شهری به رویکرد گذشته‌نگر، همزمان و آینده‌نگر تقسیم می‌شود و امروز کشورهای پیشرفته به سمت نوع سوم حرکت می‌کنند.

وی عنوان کرد: در برگشت به شرایط اولیه یا انطابق‌پذیری با شرایط جدید، ریکاوری تایم (زمان بازیابی) مطرح است و اکنون کشورهای پیشرفته دنبال به حداقل رساندن ریکاوری تایم هستند و تمام شاخص‌ها را در این زمینه به کار می‌بندند.

سیاه‌پلو بیان کرد: تاب‌آوری چهار مولفه مهم اجتماعی، محیطی، اقتصادی و مدیریتی دارد که باید به طور هزمان به این چهار مولفه توجه شود.

استادیار گروه عمران موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: زمانی که از انطباق‌پذیری صحبت می‌شود، در مورد سه رکن از جمله فرم کالبدی شهر و شریان‌های حیاتی برنامه‌ریزی می‌شود؛ تاب‌آوری ارتباط بسیار نزدیکی با شریان‌های حیاتی شهر دارد و اگر امروز از تاب‌آوری صحبت می‌شود باید مسیرهای ارتباطی برای خدمات‌رسانی بعد از وقوع سانحه و برگرداندن شهر در زمان ریکاوری به حالت اولیه، مسیرهای ایمن تعریف شود.

وی بیان کرد: اهواز به شهر پل‌ها معروف است و ارتباط بین شرق و غرب از طریق پل‌ها برقرار می‌شود؛ تصور کنید سانحه‌ای رخ دهد و تنها راه ارتباطی شرق و غرب شهر پل‌ها است و می‌خواهیم ریکاوری تایم را به حداقل زمان ممکن برسانیم بنابراین باید تمرکز ویژه‌ای در مورد شاخص‌های تاب‌آوری در پل‌ها داشته باشیم.

سیاه‌پلو ادامه داد: در حال حاضر کشورهای پیشرفته برای تعمیر، نگهداری و بازرسی مداوم پل‌ها برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای دارند.

استادیار گروه عمران موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: یکی از همکارانم در دانشگاه شهید چمران اهواز، مطالعه‌ای در مورد آسیب‌پذیری بافت فرسوده از منظر تاب‌آوری در یکی از محلات اهواز انجام داده و به این نتیجه رسیده است که مناطق بافت فرسوده  اهواز می‌توانند از منظر تاب‌آوری نگرانی‌های جدی ایجاد کنند.

وی بیان کرد: پارامترهایی مانند زمان، آسیب‌های بدنی و نگهداشت سرمایه برخی از شاخص‌های تاب‌آوری هستند بنابراین زمانی که از ریکاوری تایم صحبت می‌شود منظور تنها زمان نیست و باید ببینیم چقدر فرصت داریم که بر اساس شاخص‌های مختلف، به حالت اولیه برگردیم.

وی افزود: در حال حاضر در دنیا دارند تاب‌آوری را به سمت شهرهای سازگار با محیط زیست هم می‌برند. یعنی آنقدر این موضوع مهم شده که این نگرانی وجود دارد که آیا شهرها بعد از وقوع بحران می‌توانند خود به مخاطرات محیط زیستی تبدیل شوند یا نه؟

سیاه‌پلو با بیان اینکه وضعیت ایستگاه‌های آتش‌نشانی اهواز زیاد مطلوب نیست، گفت: پل‌ها یکی از زیبایی‌های ذاتی اهواز هستند و نقطه عطف برگشت اهواز به وضعیت اولیه در شرایط بحرانی‌اند و باید برای آن‌ها برنامه‌ریزی شود. بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی، برج مراقبت فرودگاه و زیرساخت‌های کلیدی شهر نیز برخی از ارکان مهم برگشت به حالت اولیه هستند.

وی عنوان کرد: زمانی که از بافت فرسوده یا شهر پایدار صحبت می‌شود باید ردپای تاب‌آوری در ادبیات ذهنی همه کسانی که مسئولیتی در این شهر دارند، وجود داشته باشد و مسئولان شهری بیش از پیش به این فکر کنند که باید مجموعه‌ای با رویکرد تاب‌آوری راه‌اندازی کنند، کمی دقیق‌تر قسمت‌های مختلف شهر را رصد کنند و بیش از پیش به موضوع ریکاوری تایم و بحران‌های طبیعی توجه کنند.

منبع: ایسنا