علی‌محمد طهماسبی بیرگانی اظهار داشت: مذاکرات خارجی برای مقابله با زیرگردها تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است.

وی گفت: تفاهم‌نامه با کشورهای همسایه در این زمینه بی‌نتیجه بوده و به همین دلیل برنامه عمل منطقه‌ای برای خاورمیانه و آسیای میانه از طریق چهار نهاد بین‌المللی در حال پیگیری است.

یکی از دغدغه‌ها در زمینه مدیریت گرد و غبار را همکاری‌های مشترک با کشورهای همسایه دانست و افزود: هر چقدر روی کانون‌های گرد و غبار داخلی کار کنیم، اگر نتوانیم منشاء خارجی گرد و غبار را سامان بدهیم آسیب می‌بینیم.

وی با اشاره به تاثیر کانون‌های خارجی گرد و غبار بر کشور اضافه کرد: در جنوب و جنوب غرب کشور، از کانون‌های گرد و غبار کشورهای عراق، سوریه، عربستان و حاشیه خلیج فارس و در شمال، شمال شرق و شرق کشور نیز از کانون‌های کشورهای ترکمنستان، افغانستان و پاکستان تاثیر می‌گیریم.

طهماسبی بیرگانی با بیان اینکه دلایل عدم موفقیت مذاکرات خارجی گرد و غبار آسیب شناسی شده است، گفت: تعداد زیادی تفاهمنامه دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسایه از جمله عراق، سوریه و ترکیه داریم اما هیچ اقدام عملیاتی صورت نگرفته، بنابراین به این نتیجه رسیدیم که فقط تفاهمنامه کافی نیست و این مساله باید با کمک نهادهای بین‌المللی حل شود، زیرا گرد و غبار اولویت برخی از کشورهای همسایه نیست.

وی افزود: از میان کشورهایی که از کانون‌های گرد و غبار همسایگانشان تاثیر می‌گیرند می‌توان کشورهای ژاپن و کره را به عنوان مثال ذکر کرد که تحت تاثیر کانون‌های چین و مغولستان بودند که با استفاده از مجامع بین‌المللی توانستند برای مهار گرد و غبار اقدام کنند.

به گفته وی، علاوه بر مذاکرات خارجی که کشور باید داشته باشد، موضوع از طریق نهادهای بین‌المللی مستقل نیز در حال پیگیری است که امیدواریم فعالیت‌های مشترکی به دنبال داشته باشد.

طهماسبی بیرگانی با اشاره به تدوین برنامه عمل منطقه‌ای برای مقابله با گرد و غبار، اظهار داشت: ۲ برنامه عمل زیرمنطقه‌ای برای غرب آسیا شامل کشورهای عراق، سوریه، ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس و برای آسیای میانه شامل همسایه‌های شرق، شمال و شمال شرق از جمله کشورهای ترکمنستان و ازبکستان تدوین شده است.

وی افزود: برای کانون‌های گرد و غبار در کشورهای همسایه شرقی و شمال شرقی قصد داریم با کمک کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ SCAP) و مرکز آسیا و اقیانوسیه برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (اپدیم APDIM) اقدام کنیم و برای کانون‌های گرد و غبار در کشورهای همسایه غربی و جنوب غربی، انرژی خود را روی همکاری با برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) و برنامه عمران ملل متحد (UNDP) متمرکز کرده ایم.

طهماسبی بیرگانی اضافه کرد: برنامه‌ای نیز در دستورکار است که پنج کشور عضو اکو (پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان و ایران) نشستی در این رابطه داشته باشند که این برنامه پیشنهاد و پذیرفته شده و نشست قرار است در سال ۲۰۲۲ برگزار شود.

وی افزود: همچنین برنامه عمل استانی مقابله با این پدیده برای یک دوره ۱۰ ساله منتهی به ۱۴۱۰ برای تمام دستگاه‌ها و استان‌ها تدوین و در ستاد ملی گرد و غبار به تصویب رسیده و به همه استان‌ها ابلاغ شده است.

طهماسبب بیرگانی با بیان اینکه اجرای این برنامه از طریق استانداری‌ها پیگیری می‌شود، افزود: این برنامه مکان محور است و وظایف همه دستگاه‌ها مشخص و اعتبارش نیز تامین شده است که در آن از مطالعات گذشته سازمان جنگل‌ها و موسسه تحقیقات و سایر مطالعات بهره‌برداری شده است.

دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار در ادامه درباره سرنوشت طرح جامع مطالعات گرد و غبار گفت: این طرح هنوز تصویب نشده است، متاسفانه مدیریت وقت استان خوزستان اصرار داشت که کارگروه استانی مطالعات را پیگیری کند اما نتوانستند همگرایی ایجاد کنند در حالی که اگر این کار به ستاد سپرده شده بود تاکنون طرح به اتمام رسیده بود.

وی خاطر نشان کرد: مطالعات قبلی فقط درباره کانون جنوب شرق اهواز به مساحت ۲۲۰ هزار هکتار بود اما برنامه جامع اخیر همه کانون‌های گرد و غبار را پوشش می‌دهد.

وی ادامه داد: در جلسه اخیر ستاد ملی گرد و غبار، همچنین رییس سازمان حفاظت محیط زیست دستور برگزاری نشستی با وزرای محیط زیست کشورهایی که منشاء تولید گرد و غبار هستند و ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند، صادر کرد و در حال پیگیری آن هستیم.

طهماسبی بیرگانی همچنین با بیان اینکه ترکیه تمایلی به مذاکره درباره گرد و غبار ندارد، اظهار داشت: با توجه به اینکه ترکیه به طور مستقیم، نه تولید کننده گرد و غبار است و نه از این پدیده تاثیر می‌پذیرد، به رغم رایزنی‌های مختلف، تمایلی به نشست و صحبت درباره گرد و غبار نداشته است.

وی افزود: از طریق مرکز پایش منطقه‌ای گرد و غبار با همکاری سازمان جهانی هواشناسی به صورت مشترک با ترکیه،  امیدواریم بتوانیم ترکیه را نیز وارد بحث‌های مرتبط با گرد و غبار کنیم.

به گفته وی، مساله رعایت حقابه پایین دست از سوی ترکیه از نظر سازمانی برعهده وزارت نیرو است و آنها در حال رایزنی هستند.

اعتبارات مقابله با گرد و غبار خوزستان هنوز پرداخت نشده است

دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار در ادامه درباره شرایط خوزستان اظهار داشت: از ۱۴۰ میلیارد تومان اعتبارات گرد و غبار در سال جاری، ۸۰ میلیارد تومان آن سهم خوزستان است که البته هنوز این اعتبار پرداخت نشده است.

طهماسبی بیرگانی با اشاره به پیگیری حقابه نهال‌کاری در کانون‌های گرد و غبار خوزستان در نشست اخیر با استاندار اظهار داشت: کانال آبرسانی به کانون‌های ریزگرد (کانال پورشریفی) به رغم اعتبار زیادی که برای آن هزینه شده با چالش‌هایی مواجه است، امسال ۳۰ میلیارد تومان برای ساماندهی، کانال‌های فرعی و ایستگاه پمپاژ آن تامین شده که امیدواریم مشکلات این کانال مرتفع شود.

وی افزود: سازمان آب و برق خوزستان در چند سال گذشته همکاری‌ زیادی برای تامین آب نهالکاری‌ها به ویژه از محل کانال کوت امیر داشته که محل تامین آب شرب شهرهای جنوب شرق است.

خوزستان در یک ماه اخیر با سه توده گرد و غبار مواجه بود که هر کدام از این رخدادها حدود یک هفته به طول انجامید. هواشناسی، منشاء این توده‌های گرد و غبار را کشورهای عراق و سوریه عنوان کرده است.

گرد و غبار شدید از روز شنبه (دیروز) خوزستان را درگیر کرده و کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان صبح امروز، زمان آغاز به کار ادارات در هفت شهرستان  را با ۲ ساعت تاخیر اعلام کرد. در پی طوفان‌های گرد و غبار بهمن ماه ۹۵، طرح مقابله با گرد و غبار در خوزستان به تصویب رسید اما این طرح با چالش‌های بسیاری مواجه است.

به گفته اداره کل بحران استانداری خوزستان این طرح در سه سال گذشته هیچ اعتباری دریافت نکرده و بر اساس اعلام منابع طبیعی خوزستان، این طرح حدود ۴۰ درصد پیشرفت دارد و بخشی از نهالکاری‌ها نیز خشک شده است.

منبع: ایرنا