پیاده روی اربعین به سوی کربلا،یادگار به یادماندنی خاندان سالارشهیدان(علیه السلام)دربازگشت از اسارت شام است.آن سانی که جابرابن عبدالله انصاری و عطیه کوفی نیز با مصیبت دیدگان دشت کربلا هم ناله می شوند و در روز اربعین بر مرقد عطشان نینوا به عزاداری می پردازند.زیارت اربعین یک نشانه محو نشدنی است.این حرکت امام سجاد(علیه السلام)و حضرت زینب کبری(سلام الله علیها)تکامل مجاهدت های اباعبدالله الحسین(علیه السلام)ویاران باوفای ایشان در روزعاشورا بود.درس بزرگ اربعین این بود که باید از حقیقت دفاع کرد و یادشهادت را در مقابل طوفان سهمگین دشمنان زنده نگه داشت.درعصر کنونی پیاده روی اربعین در حال برهم زدن معادلات مستکبران عالم و هدایت دنیا به سمت و سوی نظم جدیدی است که توأم با معنویت و رشادت باشد.بسیاری از غیر مسلمانان نیز در پیاده روی اربعین حضورپیدامیکنند،زیرا دراین مسیر برادری و برابری،عدالتخواهی و ظلم ستیزی،ایمان و عمل،نیکی کردن و مزد نگرفتن راتجربه می کنندو به همین دلیل، آئین های خویش را در چنین دورانی ناکارآمد میبینند و در حال سوارشدن به کشتی نجات حضرت سیدالشهداء(صلوات الله علیه)هستند.این پیاده روی صرفا قدم برداشتن نیست ،بلکه اقتدار و شکوه جبهه توحید در مقابل طوفانهایی است که مستکبران عالم با دست خویش به راه می اندازند، ولی خداوند متعال بوسیله طوفان الاربعین همه آنها را خنثی میکند و این همان مغناطیس وجودی حضرت اباعبدالله الحسین(صلوات الله وسلامه علیه)است که باعث بقای دین درمقابل توطئه دشمنان اسلام در هر زمانی شده است.اماجای تاسف اینجاست، درحالیکه چشم جهانیان معطوف به کربلاهست،عده ای از مسلمانان به دلیل بُعد مسافت و سرما یا گرمای هوا به دنبال ایجاد شبهه دراصل پیاده روی به جهت زیارت مرقدمطهرامام حسین(علیه السلام) هستندومی گویند پیاده روی به سوی کربلا در عصر ائمه هدی(علیهم السلام)نبوده است و مساله پیاده روی اربعین درحال حاضر یک قضیه سیاسی و در جهت وحدت دوکشور ایران وعراق است.مادراین نوشتار برآن شدیم تابه قدر بضاعت به این شبهه پاسخ بدهیم:

نکته اول:قرآن کریم بعنوان کتاب هدایت ودرس آموزی به ما این نکته را گوشزد میکند که هرحرکت جامعه اسلامی درمقابل سپاه کفر خود حسنه و نمایش اقتداراست.ذات اقدس ربوبی در سوره توبه آیه۱۲۰ می فرماید:
ما کانَ لِأَهلِ المَدینَهِ وَمَن حَولَهُم مِنَ الأَعرابِ أَن یَتَخَلَّفوا عَن رَسولِ اللَّهِ وَلا یَرغَبوا بِأَنفُسِهِم عَن نَفسِهِ ۚ ذٰلِکَ بِأَنَّهُم لا یُصیبُهُم ظَمَأٌ وَلا نَصَبٌ وَلا مَخمَصَهٌ فی سَبیلِ اللَّهِ وَلا یَطَئونَ مَوطِئًا یَغیظُ الکُفّارَ وَلا یَنالونَ مِن عَدُوٍّ نَیلًا إِلّا کُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ ۚ إِنَّ اللَّهَ لا یُضیعُ أَجرَ المُحسِنینَ.
سزاوار نیست که اهل مدینه، و بادیه‌نشینانی که اطراف آنها هستند، از رسول خدا تخلّف جویند؛ و برای حفظ جان خویش، از جان او چشم بپوشند! این بخاطر آن است که هیچ تشنگی و خستگی، و گرسنگی در راه خدا به آنها نمی‌رسد و هیچ گامی که موجب خشم کافران می‌شود برنمی‌دارند، و ضربه‌ای از دشمن نمی‌خورند، مگر اینکه به خاطر آن، عمل صالحی برای آنها نوشته می‌شود؛ زیرا خداوند پاداش نیکوکاران را تباه نمی‌کند!
پس یکی از مصادیق این عمل صالح و نمایش اقتدار پیاده روی اربعین است که اتفاقا باعث ایجاد وحدت بیشتر و همدلی و هم افزایی مردم ایران و عراق وسایر کشورهازیربیرق حسینی گردیده است.طبیعی است که عده ای از این شکوه وحدت ناراضی باشند و درمسیر جبّاران عالم حرکت کنند.

نکته دوم:به قدری روایات پیرامون پیاده روی به سوی کربلای معلی و زیارت حرم پرنور ومطهر سالارشهیدان(علیه السلام) در کتب روایی وجود دارد که خود نیازمند کتابهای جداگانه است و مابه تعدادی از آن روایات گهربار اشاره میکنیم:

روایت اول
قدامه بن مالک از امام صادق(ع) نقل می کند که حضرت فرمود:
« مَنْ زَارَ الْحُسَینَ مُحْتَسِباً لَا أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا سُمْعَهً مُحِّصَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ کمَا یمَضَّضُ الثَّوْبُ فِی الْمَاءِ فَلَا یبْقَی عَلَیهِ دَنَسٌ وَ یکتَبُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ حَجَّهٌ وَ کلَّمَا رَفَعَ قَدَماً عُمْرَهٌ»(۱) کسی که حسین(ع) را برای رضای خدا زیارت کند، نه برای خوش گذرانی و تفریح و نه به جهت کسب شهرت (و فخر فروشی)، گناهانش فرو می ریزد، همان طور که لباس در آب شسته شده (و پاک می شود) و در نتیجه، هیچ آلودگی بر او باقی نمی ماند و با هر گامی که بر زمین می گذارد، حجّی برایش نوشته می شود و با هر قدمی که برمی دارد، عمره ای برایش ثبت می گردد.
روایت دوم
از حسین بن ثُوَیْر نقل شده که امام صادق(ع) فرمود:
«یا حسین! انَّه مَنْ خَرَجَ مِن مَنزِله یرید زیارۀ قبر الحسین(ع) إِنْ کانَ مَاشِیاً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهٌ وَ مُحِی عَنْهُ سَیئَهٌ وَ إِنْ کانَ رَاکباً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهٌ وَ حُطَّ بِهَا عَنْهُ سَیئَهٌ حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَیرِ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُفْلِحِینَ الْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکهُ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِین…»(۲) ای حسین! به درستی که هر کسی از خانه اش به قصد زیارت قبر حسین بن علی خارج شود، اگر پیاده باشد، با هر قدمی، حسنه ای برایش نوشته شده و گناهی از او پاک می شود و اگر سواره باشد، با هر قدمی، حسنه ای برایش نوشته شده و به واسطه آن گام، گناهی از او کنار گذاشته می شود تا به درب حائر حسینی برسد که در این صورت خداوند نام او را از جمله رستگاران و نجات یافتگان ثبت می کند و زمانی که آداب زیارت و اعمالش را به پایان برساند، خداوند نام او را در زمره برندگان می نویسد….
روایت سوم
بشیر دَهّان می گوید: در پایان یک گفت وگوی طولانی که با امام صادق(ع) داشتم، ایشان به من فرمود:
«وَیحَک یا بَشِیرُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ کتِبَ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ حَجَّهٌ وَ عُمْرَهٌ مَبْرُورَاتٌ مُتَقَبَّلَاتٌ وَ غَزْوَهٌ مَعَ نَبِی أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ»(۳)ای بشیر! به درستی که مؤمن زمانی که به زیارت حسین بن علی(ع) بیاید، در حالی که حقّش را بشناسد و (پیش از زیارت) در فرات غُسل نماید، به ازای هر قدمی، حج و عمره ای مقبول و یک جهاد در رکاب پیامبر یا امام عادل برایش نوشته می شود.
روایت چهارم
ابوصامت از امام صادق(ع) نقل می کند:
« مَنْ أَتَی الْحُسَینَ(ع) مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ أَلْفَ حَسَنَهٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیئَهٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَهٍ فَإِذَا أَتَیتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیک وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْی الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیتَ بَابَ الْحَیرِ فَکبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً»(۴) هر کسی پیاده به زیارت قبر حسین(ع) برود، خداوند برای هر قدمی هزار حسنه نوشته و هزار گناه از او پاک می کند و رتبه اش هزار درجه بالا می رود. پس هرگاه به فرات رسیدی، غسل کن و کفش هایت را درآور و پابرهنه راه برو؛ به مانند عبد ذلیل راه برو؛ پس وقتی به درب حَرَم رسیدی، چهار بار تکبیر بگو و کمی راه برو و دوباره چهار بار تکبیر بگو.
روایت پنجم
از حسین بن سعید نقل شده است که از امام صادق(ع) درباره زائر قبر حسین(ع) سؤال شد. حضرت در پاسخ فرمود:
«فَقَالَ مَنِ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ ثُمَّ مَشَی إِلَی قَبْرِ الْحُسَینِ(ع) کانَ لَهُ بِکلِّ قَدَمٍ یرْفَعُهَا وَ یضَعُهَا حَجَّهٌ مُتَقَبَّلَهٌ بِمَنَاسِکهَا»(۵) هر آن که در فرات غسل کند و سپس با پای پیاده به سوی مرقد حسین(ع) برود، به ازای هر قدمی که برمی دارد و بر زمین می گذارد، حجّی مقبول با تمام اعمال و مناسک برای او خواهد بود.
روایت ششم
از رُفاعه بن موسی نقل شده است که امام صادق(ع) فرمود:
«إِنَّ مَنْ خَرَجَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَینِ(ع) عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ وَ خَرَجَ مِنَ الْمَاءِ کانَ کمِثْلِ الَّذِی خَرَجَ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِذَا مَشَی إِلَی الْحَیرِ لَمْ یرْفَعْ قَدَماً وَ لَمْ یضَعْ أُخْرَی إِلَّا کتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ»(۶) به درستی کسی که (برای زیارت) به سوی مرقد حسین (بن علی)(ع) برود، در حالی که حقّش را می شناسد و (پیش از زیارت) در فُرات غسل کند و از آب خارج شود، مثل کسی است که از گناهانش خارج شود. پس هنگامی که به باب الحسین(ع) رسید، قدم از قدم برنمی دارد، مگر این که خداوند برایش ده حسنه می نویسد و ده گناهش پاک می گردد.

روایت هفتم
حسین بن ثُویر از امام صادق(ع) نقل می کند که حضرت فرمود:
«إِذَا أَتَیتَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) فَاغْتَسِلْ عَلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ ثُمَّ الْبَسْ ثِیابَک الطَّاهِرَهَ ثُمَّ امْشِ حَافِیاً فَإِنَّک فِی حَرَمٍ مِنْ حَرَمِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ بِالتَّکبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ»؛(۷ )زمانی که به زیارت ابا عبدالله(ع) رفتی، پس غسل کن در نهر فرات و سپس لباس های پاک بپوش؛ آن گاه با پای برهنه راه برو؛ پس تو در حرمی از حرم خدا و حرم پیامبرش هستی و بر تو باد به تکبیر و گفتن لا اله الّا الله.
روایت هشتم
از علی صائغ نقل شده که امام صادق(ع) فرمود: ای علی! به زیارت حسین(ع) برو و آن را ترک مکن. علی صائغ می گوید: عرض کردم: چه ثواب و پاداشی برای زائرش دارد؟ امام فرمود:
«مَنْ أَتَاهُ مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهً وَ مَحَا عَنْهُ سَیئَهً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَهً فَإِذَا أَتَاهُ وَکلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکینِ یکتُبَانِ مَا خَرَجَ مِنْ فِیهِ مِنْ خَیرٍ وَ لَا یکتُبَانِ مَا یخْرُجُ مِنْ فِیهِ مِنْ سَیئٍ وَ لَا غَیرِ ذَلِک فَإِذَا انْصَرَفَ وَدَّعُوهُ وَ قَالُوا یا وَلِی اللَّهِ مَغْفُورٌ لَک أَنْتَ مِنْ حِزْبِ اللَّهِ وَ حِزْبِ رَسُولِهِ وَ حِزْبِ أَهْلِ بَیت رَسُولِهِ وَ اللَّهِ لَا تَرَی النَّارَ بِعَینِک أَبَداً وَ لَا تَرَاک وَ لَا تَطْعَمُک أَبَدا»؛(۸) کسی که به زیارت ایشان برود، خداوند به ازای هر قدمی، حسنه ای برایش می نویسد و از او گناهی را پاک می کند و یک درجه ارتقای رتبه پیدا می کند. پس وقتی به مرقد حسین(ع) رسید، خداوند دو فرشته را بر او مأمور می کند تا هرچه از خیر و خوبی و صلاح از دهانش خارج می شود، برایش بنویسند و اگر چیزی خواست که به صلاحش نبود، برایش ثبت نکنند و هنگامی که از زیارت بازمی گردد، با او وداع کرده و می گویند: ای دوست خدا! بخشیده شدی؛ تو از حزب خدا و حزب پیامبرش و حزب اهل بیتش هستی. به خدا سوگند هرگز به چشم خودت آتش را نخواهی دید و آتش نیز تو را نمی بیند و نمی سوزاند.
در روایت دیگری دارد که امام صادق(ع) می فرماید: «إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَک فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ یقْرِئُک السَّلَامَ وَ یقُولُ لَک اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَک مَا مَضَی»؛(۹)
این حدیث از دو راوی نقل شده است.(۱۰)
روایت نهم
از سدیر صَیْرفی نقل شده که می گوید: در محضر باقرالعلوم(ع) نشسته بودیم که جوانی در مجلس از مرقد امام حسین(ع) یاد نمود؛ امام به او فرمود:
«مَا أَتَاهُ عَبْدٌ فَخَطَا خُطْوَهً إِلَّا کتِبَتْ لَهُ حَسَنَهٌ وَ حُطَّتْ عَنْهُ سَیئَه»؛(۱۱) بنده ای به سوی این مرقد قدم برنمی دارد، مگر این که حسنه برایش نوشته شده و گناهی از او کنار گذاشته می شود.
روایت دهم
ابن مشکان از امام صادق(ع) نقل می کند که حضرت فرمود:
«مَنْ زَارَ الْحُسَینَ(ع) مِنْ شِیعَتِنَا لَمْ یرْجِعْ حَتَّی یغْفَرَ لَهُ کلُّ ذَنْبٍ وَ یکتَبَ لَهُ بِکلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا وَ کلِّ یدٍ رَفَعَتْهَا دَابَّتُهُ أَلْفُ حَسَنَهٍ وَ مُحِی عَنْهُ أَلْفُ سَیئَهٍ وَ یرْفَعُ لَهُ أَلْفُ دَرَجَهٍ»؛۱۲ هر که از شیعیان ما حسین(ع) را زیارت کند، بازنمی گردد، مگر این که همه گناهانش بخشیده می شود و به ازای هر قدمی که برمی دارد و هر دستی که به سوی آسمان توسط هرکسی بالا می رود، برایش هزار حسنه نوشته می شود و هزار گناهش پاک می شود و هزار درجه بالا می رود.
حتی اگر با اغماض از هرگونه بحث سندی در این ده روایت حکم به تضعیف تمام این روایات دهیم (که صحت مطالب اظهر من الشمس است) باز با تمسّک به قاعده ی مشهور و موثق در نزد موافقان این روایات و عمل پیاده روی زیارت اربعین حسینی (ع)ثابت بلکه به ثبوت رسیده است.
پیاده روی اربعین از جمله میراث گرانبهای امام حسن عسکری(ع)که فرمود:
ر کتاب «إقبال»، سیّد بن طاووس با إسنادش به أبی‌جعفر طوسی، و او با إسنادش به امام حسن عسکری علیه السّلام روایت می‌کند که آن حضرت فرمودند:
عَلاماتُ المؤمنِ خَمسٌ: صَلَواتُ إحدی و خَمسینَ، و زیارهُ‌ الأربعینَ، و التَّخَتُّم بِالیَمینِ، و تَعفیرُ الجَبینِِ، و الجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ.۱۳
«نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: اوّل: نماز پنجاه و یک رکعت (واجب و نافله در طول شبانه روز). دوّم: زیاره اربعین حضرت سیّد الشّهداء علیه السّلام. سوّم: انگشتر در دست راست نمودن. چهارم: پیشانی بر خاک گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم‌ الله ‌الرّحمن الرّحیم در نمازهای جهریّه (صبح، مغرب و عشاء).»
زیارت حضرت سیّد الشّهداء در روز اربعین از مختصّات شیعه می‌باشد، و امام حسن عسکری علیه السّلام آنرا بعنوان شعار و علامت شیعه بیان فرموده‌اند.

چنانچه سر بر خاک گذاردن، و بسم الله را بلند گفتن، و نوافل را طبق دستور أئمّه معصومین علیهم السّلام بجای آوردن، و انگشتر در دست راست نمودن نیز از اختصاصات شیعه است.پیاده روی اربعین آنقدر آثار و برکات مهم و فراوانی دارد که اگر هیچ آیه و روایتی دال بر صحت و استحباب آن هم نباشد به لحاظ فردی،اجتماعی و بین المللی بازهم به حکم عقل نباید تعطیل شود و سرما و گرمای هوا دلیل برتعطیلی این مجاهدت بی مانندنیست.مادر حال جنگ با ابرقدرتهاهستیم و پیاده روی اربعین شکوه قدرت جبهه توحید در برابرجبهه کفر والحاد است،در کجای دنیا دفاع ازحقیقت وجنگ بازورگویان را به بهانه سرماوگرما وخستگی تعطیل کرده اند؟درعصرغیبت کبری مادرپیاده روی اربعین شاهدبرکاتی همچون:ایمان،توسل،اخلاص، برادری،مواسات،احسان به یکدیگر،میهمان نوازی،دفاع ازمظلوم،انزجار از ظالم،از بین رفتن شکاف های نسلی بین جوانان و بزرگ سالان(همچنانی که درهشت سال دفاع مقدس چنین بود که سالخوردگان درکنار نوجوانان علیه دشمن بعثی مجاهدت ومقاومت کردند)،صمیمت بین خانواده هایی که بصورت خانوادگی در این خروش عظیم قدم برمیدارند،ترس و دلهره به دل راه ندادن به دلیل تهدیدات احتمالی دشمنان و دیگرمکارم اخلاقی هستیم،لذا تعظیم شعائرحسینی که خروجی آن در ایام منتهی به ۲۰ صفر و روز اربعین نمایان می شود غیر قابل انکار است و از دل این خروش عظیم است که زمینه سازی برای ظهور منتقم خون شهدای کربلا و سایرمظلومان عالم شکل خواهدگرفت.

امین بهرامی(شریعت شوشتری)

منابع:
۱. محمدباقر مجلسی/بحار الانوار، ج ۹۸،‌ص ۱۹.
۲. همان، ص ۲۸./به همین مضمون:تهذیب الأحکام: ج ۶ ص ۴۳ ح ۸۹، ثواب الأعمال: ص ۱۱۶ ح ۳۱، المزار للمفید: ص ۳۰ ح ۱
۳. همان، ص ۱۴۳.
۴. همان./کامل الزیارات: ص ۲۵۵ ح ۳۸۱ و ص ۳۹۲ ح ۳۶۳
۵. همان، ص ۱۴۷.
۶. همان.
۷. همان، ص ۱۵۲.
۸. همان، ص ۲۴./کامل الزیارات: ص ۲۵۵ ح ۳۸۳/مصحح : امینی ، عبدالحسین
۹. همان، ص ۲۸.
۱۰. حسین بن ثُوَیر بن أبی فاخِته و حسین بن عبدالله.
۱۱. بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲۵.
۱۲. همان
۱۳.اقبال الاعمال،ج۳،ص۱۰۰