پژمان بختیاری‌نیا معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به برگزاری هفته ملی بدون دخانیات از ۵ تا ۱۱ خردادماه اظهار کرد: امسال شعار هفته ملی بدون دخانیات «حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ حق و مسئولیت همگانی» تعیین شده است. شعار روز نخست این هفته نیز «حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ ضامن نسل بدون دخانیات» انتخاب شده است.

وی افزود: صنعت دخانیات نه تنها سلامت عمومی نسل حاضر را تهدید می‌کند بلکه موجب ایجاد وابستگی نسل‌های بعدی به نیکوتین می‌شود. این صنعت برای حفظ سود سرشار خود و جایگزینی میلیون‌ها مشتری که بر اثر مصرف این محصولات و مواجهه با دود آن جان خود را از دست می‌دهند و همچنین افرادی که با ترک مصرف دخانیات از بازار این صنایع خارج می‌شوند، نوجوانان و جوانان را هدف قرار داده است.

چه تعداد از نوجوانان ایرانی محصولات دخانی مصرف می‌کنند؟

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: بر اساس گزارش‌ سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۲، بیش از ۳۸ میلیون از جوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله در جهان معادل حدود ۱۰ درصد از نوعی ماده دخانی استفاده می‌کنند. این آمار در جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۵ نشان داد که ۱۰.۶ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال‌(شامل ۱۳.۶ درصد پسران و ۷.۹ درصد دختران) مصرف‌کننده انواع محصولات دخانی بودند.

وی افزود: مصرف سیگار در این گروه سنی ۳.۴ درصد (۴.۸ درصد پسران و ۲.۱ درصد دختران) و مصرف قلیان در این گروه سنی ۵.۷ درصد (۷.۳ درصد پسران و ۴.۳ درصد دختران) گزارش شد.

تاکتیک‌های هدفمند صنعت دخانیات در قبال نوجوانان و جوانان

رئیس مرکز بهداشت خوزستان گفت: این صنعت برای توسعه بازار مصرف خود و جلب مشتریان جدید، تلاش می‌کند شرایطی ایجاد کند که محصولات خود را بین نسل‌های بعدی ترویج دهد. تضعیف مقررات برای پایین نگه داشتن قیمت و دسترسی بیشتر به محصولات دخانی از جمله این اقدامات هستند.

وی افزود: این صنعت همچنین محصولات و تاکتیک‌های تبلیغاتی را توسعه می‌دهد که برای کودکان و نوجوان جذاب است و از طریق شرکت‌ها و عوامل توزیع خود، با استفاده از فضای مجازی و پلتفرم‌های پخش، به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کند.

بختیاری‌نیا ادامه داد: تاکتیک‌های هدفمند صنعت دخانیات در قبال نوجوانان و جوانان شامل بازاریابی محصولات جدید مانند سیگارهای الکترونیکی، تنباکوهای بدون دود، شامل کیسه‌های نیکوتین‌دار، تنباکوهای جویدنی، مکیدنی و انفیه‌ای، با استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای دور زدن محدودیت‌های تبلیغاتی است.

وی عنوان کرد: اگر چه مصرف سیگار در جهان در سال‌ها تلاش‌های جامعه کنترل دخانیات، کاهش یافته است اما باید اقدامات بیشتری برای محافظت از گروه‌های آسیب‌پذیر به ویژه کودکان و نوجوانان انجام شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: محصولاتی مانند سیگارهای الکترونیکی و کیسه‌های نیکوتین‌دار بین جوانان محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. تخمین زده می‌شود که ۱۲.۵ درصد از نوجوانان در منطقه اروپا در سال ۲۰۲۲ از سیگار الکترونیکی استفاده کرده‌اند، در حالی که این رقم در بزرگسالان ۲ درصد است. در برخی از کشورهای منطقه، میزان استفاده از سیگار الکترونیکی در میان کودکان مدرسه‌ای دو تا سه برابر بیشتر از میزان مصرف سیگار است.

حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات، نیازمند عزم ملی

وی افزود: مضرات مستقیم و غیرمستقیم مصرف دخانیات و نیکوتین و قرار گرفتن در معرض دود دخانیات به خوبی مستند شده است و نیاز به اقدام فوری برای محافظت از کودکان دارد، کودکانی که حتی قبل از تولد ممکن است با قرار گرفتن در معرض آن از طریق مادر، آسیب ببینند. در کل، حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات نیازمند عزم ملی و یک تلاش جامع و هماهنگ از سوی عموم جامعه، خانواده‌ها، مدارس، سازمان‌های دولتی و مردم نهاد است.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: اقدامات محافظتی برای پیشگیری از مصرف و جلوگیری از مواجهه با دود دخانیات در کودکان و نوجوانان و افزایش قیمت محصولات دخانی برای کاهش شروع مصرف دخانیات در کودکان و نوجوانان برخی از این اقدامات هستند. مطالعات نشان می‌دهد که نوجوانان و جوانان دو تا سه برابر بیشتر از بزرگسالان نسبت به قیمت‌های بالاتر حساس هستند.

وی ادامه داد: همچنین جلوگیری از فروش محصولات دخانی به صورت آنلاین یا از دستگاه‌های خودکار، افزایش سن مجاز برای خرید محصولات دخانی به ۲۱ سال،‌ آموزش و افزایش آگاهی کودکان و نوجوانان در مورد خطرات استفاده از دخانیات باید در دستور کار باشد. این آموزش‌ها می‌تواند در مدارس، به وسیله کارکنان بهداشت و توسط والدین انجام شود.

بختیاری‌زاده بیان کرد: خودداری از مصرف دخانیات اعم از سیگار و قلیان در حضور کودکان و نوجوانان به خصوص خصوص در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه، به دلیل الگوسازی رفتار نامناسب و خطرات ناشی از دود دست دوم که آن‌ها را تهدید می‌کند (دود دست دوم، دود حاصل از مصرف دخانیات اطرافیان است) نیز توصیه می‌شود.

وی افزود: از سپردن خرید دخانیات و یا تهیه قلیان به کودکان و نوجوانان که موجب عادی‌سازی خرید این محصولات آسیب‌رسان می‌شود نیز باید به جد پرهیز شود. طبق ماده ۱۲ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات و ماده ۱۱ آیین‌نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، فروش محصولات دخانی به افراد زیر ۱۸ سال منع قانونی دارد.

بختیاری‌نیا گفت: پرهیز از کشیدن دخانیات و قلیان در منزل، حتی زمانی که کودکان حضور ندارند به دلیل خطرات ناشی از دود دست سوم مورد تاکید است. دود دست سوم، بقایای سمی دود دست دوم است که روی سطوح می‌نشیند و تا مدت‌ها باقی می‌ماند و برای کودکانی که در آن محیط حضور دارند آسیب‌رسان است.

لزوم حمایت از افرادی که قصد ترک دخانیات را دارند

رئیس مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر پشتیبانی از افرادی که قصد ترک دخانیات را دارند، بیان کرد: باید برای افرادی که می‌خواهند اقدام به ترک مصرف دخانیات کنند، منابع و پشتیبانی‌های لازم فراهم شود. فضاهای سالم و مناسب برای کودکان و نوجوانان برای دوری از دخانیات نیز باید ایجاد شود. این فضاها که شامل پارک‌ها، مراکز ورزشی، مدارس و محل‌های آموزشی است باید به عنوان محیط‌هایی برای سبک زندگی بدون دخانیات خدمت کنند.

وی افزود: پشتیبانی و حمایت از تحقیقات بیشتر درباره اثر دخانیات بر کودکان و نوجوانان و راهکارهای حفاظت از آن‌ها برای کمک به تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های مؤثرتر در این زمینه، توسعه خدمات غربالگری و درمان مصرف دخانیات با تأکید بر شناسایی والدین سیگاری و کمک به ترک دخانیات آن‌ها، وضع مقررات سختگیرانه برای انواع دخانیات و محصولات نیکوتینی با ممنوعیت مواد طعم دهنده، از جمله عصاره‌های گیاهی مانند نعنا نیز توصیه می‌شود. باید توجه شود در بیش از ۸۰ درصد از جوانان، اولین محصول دخانی که امتحان کرده‌اند طعم‌دار بوده است.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: ممنوعیت هر گونه تبلیغات و ترویج محصولات دخانی و جلوگیری از نمایش آن در معرض دید کودکان و نوجوانان، ممنوعیت فروش و تبلیغ سیگارهای الکترونیکی و سایر محصولات نوپدید،‌ تشدید اجرای قوانین عاری از دخانیات در اماکن و وسایل نقلیه عمومی، برای محافظت از کودکان در برابر مواجهه با دود دخانیات، ممنوعیت نمایش مصرف محصولات دخانی در فیلم‌ها و رسانه‌های دیگر، ممنوعیت دریافت هر گونه حمایت صنعت دخانیات نیز باید انجام شود.

وی با بیان اینکه صنایع دخانی برای تغییر چهره مرگ‌آور خود به عاملی برای توسعه و رفاه اجتماعی در قالب مسئولیت اجتماعی صنایع در تلاش هستند، افزود: جلوگیری از به کارگیری نوجوانان در مزارع تنباکو یا در صنایع مرتبط با تنباکو باید مدنظر قرار بگیرد.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان گفت: والدین نیروی قدرتمندی در جلوگیری از مصرف دخانیات نوجوانان و جوانان هستند. والدین و مراقبان، اولین معلمان کودک هستند و می‌توانند از سلامت کودک خود در حال حاضر و در طول زندگی حمایت کنند. باید خانه و ماشین خود را عاری از دود دخانیات نگه دارند تا از کودک خود در برابر دود دست دوم و دست سوم محافظت شود.

بختیاری‌نیا ادامه داد: والدین باید به دیگر والدین، مربیان و بزرگسالان ملحق شوند تا ایده‌هایی را برای تشویق جوانان به انتخاب سبک زندگی بدون دخانیات به اشتراک بگذارند. صحبت کردن با کودکان در مورد خطرات مصرف دخانیات، توانمندسازی و آموزش راه‌های نه گفتن در مقابل تبلیغات، تصاویر و فشارهای اجتماعی برای مصرف دخانیات نیز توصیه می‌شود.

وی بیان کرد: والدین هر زمان که در مورد دخانیات و سلامت فرزندشان نگران بودند، از پزشک اطفال خود کمک بخواهند، پزشک کودک آماده است در هر سن و مرحله‌ای از رشد کودک، در مورد دخانیات به والدین کمک کند.

منبع: ایسنا