محمدجواد اشرفی در همایش روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در گیت بوستان اهواز، افزود: سدسازی از عوامل افزایش بیابان‌زایی در کشور است و اگر آمایش سرزمین منطبق با واقعیت‌های محیطی اجرا می‌شد، امروز این مشکلات دامنگیر ما نبود.

وی با اظهار گله‌مندی از سازمان آب و برق خوزستان اضافه کرد: مشکلاتی که امروز در خوزستان به دلیل گرد و غبار داریم به دلیل بی‌توجهی این سازمان به اکوسیستم و رفتار یکپارچه سرزمینی است.

اشرفی با اشاره به برنامه وزارت نیرو برای اجرای سد مارون۲، اظهار داشت: وزارت نیرو در حالی به طور جدی از ساخت سد مارون۲ حمایت می‌کند که سد مارون یک در حال حاضر یکی از عوامل مشکل‌ساز و حل نشده برای خوزستان است.

وی افزود: وزارت نیرو معتقد است که رودخانه مارون قابلیت بارگذاری بیشتر را دارد در حالیکه ما هم اکنون با مشکل خشک شدن نخلستان‌ها و عدم تامین حقابه تالاب شادگان در پایین دست این رودخانه مواجهیم.

اشرفی با بیان اینکه نمایندگان خوزستان در مجلس به موضوع سد مارون۲ ورود کرده‌اند، تاکید کرد: برای نجات خوزستان باید از احداث سد مارون۲ جلوگیری شود.

به گفته وی، منافع سایر استان‌ها از جمله کهگیلویه برای ما اهمیت دارند اما نباید یک مشکل را با مشکل و ضرری دیگر جبران کرد.

وی اضافه کرد: سد مارون۲ برای انتقال آب میان حوضه‌ای ساخته می‌شود و اراضی که قرار است تحت پوشش این سد قرار گیرند، جزو حوضه رودخانه مارون نیستند و در حوضه رودخانه زهره قرار دارند.

بر اساس این گزارش، سد مارون ۲ ( سد آبریز) در صورت اجرا، دومین سد بر روی رودخانه مارون خواهد بود که در استان کهگیلویه و بویراحمد احداث می‌شود. این سد قرار است ۱۵۰ متر ارتفاع و ۱۷۷ میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره آب داشته باشد. این سد با واکنش خوزستانی‌ها مواجه شده که معتقد هستند آب شرب و کشاورزی و محیط زیست هفت شهرستان تحت تاثیر قرار می‌گیرد و حقابه تالاب بین المللی شادگان از رودخانه نیز قطع می‌شود.

اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان یک ماه پیش گفته بود: در نشست کمیته ارزیابی سد مارون۲ در سازمان حفاظت محیط زیست در اواخر سال گذشته، مخالفت خود را با ساخت این سد اعلام کردیم اما سازمان حفاظت محیط زیست با ساخت این سد موافقت ضمنی کرده و قرار است بعد از برطرف کردن ایرادهای گزارش ارزیابی، مجوز محیط زیستی ساخت این سد صادر شود.

سدسازی و ریزگرد

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین با بیان اینکه سد مارون یک بدون توجه به نیاز تالاب بین‌المللی شادگان و هور منصوره ساخته شده، این تالاب‌ها را از بحرانی‌ترین کانون‌های گرد و غبار دانست.

وی تصریح کرد: حقابه تالاب بین‌المللی شادگان از رودخانه مارون باید ۴۸ مترمکعب برثانیه باشد اما در حال حاضر حتی یک مترمکعب هم از این رودخانه وارد تالاب نمی‌شود به طوریکه به ناچار طرح انتقال آب از رودخانه کارون به تالاب شادگان را اجرا کردیم که ۳مترمکعب برثانیه وارد این تالاب می‌کند.

اشرفی ادامه داد: وزارت نیرو انتقال آب بین حوضه‌ای را ممنوع اعلام کرده و حاضر به پذیرش انتقال آب از کارون به تالاب شادگان نبود، این در حالیست که از دیرباز رودخانه کارون، علاوه بر رودخانه مارون- جراحی از منابع تغذیه این تالاب از طریق جریان‌های سیلابی در نهرهای مارد، بحره و مالح بوده اما با ساخت سدهای بزرگ روی کارون، دیگر سیلاب ایجاد نمی‌شود و آبی از این نهرها وارد تالاب شادگان نشده است.

وی افزود: بندهای آبخیزداری منابع طبیعی نیز بدون توجه به حقابه هور شریفیه در پایین دست ساخته شده که این نیز یکی از کانون‌های بحرانی گرد و غبار است.

اشرفی اظهار داشت: سد کرخه و سدهای بالادست آن همچنین بدون توجه به نیازهای پایین دست و تالاب هورالعظیم و جنگل‌های کرخه ساخته شده است.

وی افزود: جنگل‌های کرخه میراث ملی کشور به شمار می‌آیند این در حالیست که سیلاب‌هایی که در گذشته این جنگل‌ها را سیراب می‌کرد حذف شده و اختصاص حقابه به این جنگل‌ها برای وزارت نیرو بسیار دور از ذهن است.

اشرفی با بیان اینکه اولویت‌بندی مصارف آب برای وزارت نیرو مغایر با قانون است، افزود: در حالیکه بر اساس قانون حقابه محیط زیست بعد از مصارف شرب قرار دارد اما در کشور حقابه محیط زیست اولویت آخر است و ابتدا نیاز آب شرب، کشاورزی و صنعت تامین می‌شود و اگر آبی باقی بماند به محیط زیست اختصاص داده می‌شود.

دود هورالعظیم غرب خوزستان را فراگرفت

اشرفی همچنین اظهار داشت: مغولستان، آسیای میانه، خاورمیانه و صحراهای آفریقا بیشترین غبارخیزی را در جهان دارند و ایران نیز در کمربند غبارخیزی خاورمیانه واقع شده است که توجه و حساسیت مسئولان را به مساله بیابان‌زایی بیشتر می‌کند.

وی با اشاره به اقداماتی که منجر به افزایش بیابان‌زایی در زمین شده، توضیح داد: افزایش گازهای گلخانه‌ای و تخریب لایه ازن باعث آشوب جوی و تغییرات اقلیمی شده که وقوع سیلاب‌های خانمان‌برانداز را به دنبال داشته است.

اشرفی سدسازی‌های غیرکارشناسی در کشور ترکیه را نیز یادآور شد و افزود: سد آتاتورک با ظرفیت ۴۴ میلیارد مترمکعب و سد ایلیسو با بیش از ۱۰ میلیارد مترمکعب باعث می‌شود حقابه رودهای دجله و فرات تامین نشود و تالاب‌های باارزش بین‌النهرین و هورالعظیم خشک و بیابان‌های وسیع در سوریه و عراق  شکل بگیرد.

وی اضافه کرد: دودی که از صبح امروز در اهواز و شهرستان‌های غربی خوزستان منتشر شده ناشی از آتش‌سوزی نیزارهای بخش عراقی هورالعظیم است که محصول عدم تامین حقابه از رودخانه دجله و بی‌توجهی مسئولان عراقی است که این تالاب را به مزارع کشاورزی و یا محل استخراج نفت تبدیل کرده‌اند.

به گفته وی، در عراق دیدگاه حفاظت از تالاب وجود ندارد و باید این مساله از طریق دیپلماسی پیگیری شود.

اشرفی تاکید کرد: ترکیه در آینده آسیب ناشی از سدسازی‌های خود را خواهد دید و مشکلات اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و محیط زیستی دامنگیر این کشور خواهد شد چنانکه چند توده‌های گرد و غبار در هفته‌های اخیر به سمت این کشور رفته است.

ریزگرد نتیجه بی‌حرمتی به طبیعت

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در ادامه گفت: کانون‌های گرد و غبار محصول بی‌توجهی به یک رفتار سیستمی است و انتظار داریم در سیاستگذاری و تصمیم گیری در مجلس به این مساله توجه شود.

وی افزود:  گرد و غبار خوزستان اکنون فراتر از این استان رفته و چندین استان کشور را درگیر کرده بنابراین اثرات ساخت سد جدید مارون۲ و خشک شدن تالاب شادگان قطعا دامن سایر استان‌های کشور را نیز خواهد گرفت.

اشرفی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم بیابان نداشته باشیم و سلامت مان تامین شود باید به قانون طبیعت احترام بگذاریم. چرا که هر جا به قانون طبیعت احترام نگذاریم باید هزینه بیشتری برای احیای طبیعت خرج کنیم که بازهم نمی‌توانیم آن را به شرایط اولیه بازگردانیم، به طور مثال از سال ۹۶ تاکنون برای تثبیت کانون‌های گرد و غبار بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان هزینه شده اما نتواستیم آن را به حالت اولیه خود بازگردانیم و میزان موفقیت ما کمتر از ۱۰ درصد بوده است، علاوه بر آن کانال پورشریفی نیز ساخته شده که به عنوان یک تهدید مطرح است.

وی با بیان اینکه اعتبارات مقابله با ریزگرد باید منطقی‌تر خرج شود اضافه کرد: چرای بی‌رویه دام در بیابان‌زایی و خیزش گرد و غبار تاثیر زیادی دارد، بنابراین مدیریت قرق و کنترل دامداران می‌تواند با هزینه بسیار کمتری در مهار بیابان‌ها موثر باشد که این امر با تامین علوفه، اشتغال پایدار و معیشت پایدار روستاییان قابل انجام است.

تهدید امنیت غذایی کشور

نماینده اهواز، کارون، باوی و حمیدیه در مجلس شورای اسلامی در ادامه این همایش، گفت: با از بین رفتن کشاورزی در خوزستان علاوه بر خالی شدن مرزهای غربی، امنیت غذایی کشور را نیز با خطر مواجه می‌کنیم.

مجتبی یوسفی تصریح کرد: با تغییر اکوسیستم، بارگذاری در بالادست و انتقال آب از سرشاخه‌ها نباید همان بلایی را بر سر خوزستان بیاوریم که چند سال پیش در شرق کشور رخ داد و باعث شد این مناطق خالی از جمعیت شود و مردم بومی از منطقه خارج شوند به طوری که اکنون هزاران میلیارد تومان برای تامین امنیت کشور هزینه می‌کنیم.

وی خواستار مطالبه فعالان محیط زیست و دانشگاهیان برای جلوگیری از ساخت سد مارون۲ شد و افزود: باید اعلام کنیم که اولویت خوزستان کشاورزی است نه صنعت، چرا که این استان رتبه نخست کشاورزی کشور را دارد و ۱۷.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی را در حالی تولید می‌کند که در دنیا بر سر کالاهای اساسی جنگ شده است.

یوسفی همچنین خواستار شفاف‌سازی هزینه کرد اعتبارات گرد و غبار در خوزستان شد و گفت: نیمی از اعتبارات مقابله با گرد و غبار به خوزستان اختصاص یافته بنابراین باید گزارش بدهند که این پول چگونه هزینه شده است.

به گفته وی، در اجرای طرح مقابله با گرد و غبار بی‌دقتی شده و به تجارب گذشته توجهی نشده است.

بر اساس این گزارش، ۱۷ ژوئن به عنوان روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی نامگذاری شده است که شعار امسال «عبور از خشکسالی با مشارکت همگانی» نامگذاری شده است.

در پی طوفان‌های گرد و غبار در سال ۹۵ و قطع چند روزه برق و آب و تلفن در برخی شهرستان‌های خوزستان، طرح مقابله با گرد و غبار در دولت به تصویب رسید.

بر اساس گزارشی که اداره کل منابع طبیعی خوزستان ارائه کرده از سال ۹۵ تاکنون، در راستای این طرح ۲۶ هزار و ۳۳۵ هکتار مالچ پاشی توام با نهالکاری، ۱۲۱ هزار و ۵۰۰ هکتار مدیریت چرا، ۱۰۰ هزار هکتار قرق، ۲۷ هزار هکتار مدیریت روان‌آب، ۵۲۹ هکتار بوته‌کاری، ۲۴ هزار و ۸۰۰ هکتار مراقبت و آبیاری، ۲۸ هزار و ۲۴۶ هکتار نهالکاری و ۲ هزار و ۶۳۰ هکتار مدیریت جنگل‌های دست کاشت در استان انجام شده است.

منبع: ایرنا