شاهپور رجایی که به نمایندگی از وزیر نیرو در آیین افتتاحیه دوازدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه در سالن همایش های سازمان آب و برق خوزستان به سخنرانی پرداخت، با تقدیر از اقدام رییس قوه قضاییه در صدور دستور تخریب ویلای این نهاد در بستر رودخانه ای در کرج گفت: امیدواریم این اقدام آغازی برای برخورد جدی تر با تصرف به حریم رودخانه ها در کشور باشد.

وی آزادسازی حریم رودخانه ها در سطح کشور را اولویتی مهم دانست و گفت: استفاده از ظرفیت شورای حفظ حقوق بیت المال و کارگروه مبارزه با زمین خواری با توجه به جلب مشارکت تمامی دستگاه ها برای برخورد با متصرفان حریم رودخانه ها در قالب برنامه های سراسری به جای برنامه موردی نقش مهمی در رفع این تصرف ها دارد.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب با بیان اینکه بانک بستر و حریم رودخانه های کشور در حال راه اندای است، اظهار داشت: بر اساس این بانک گستره تصرفات در بستر و حریم و آزادسازی تصرفات مزاحم در دستور کار قرار گرفته است.

وی گفت: آزادسازی ۳۱ هزار هکتار از حریم و بستر رودخانه ها تا پایان امسال هدف گذاری شده است که تا کنون ۲۸ هزار هکتار از این اراضی آزادسازی شده است.

رجایی ساماندهی رودخانه ها به منظور بهسازی، اصلاح و تثبیت مسیر رودخانه ها و همچنین مهار و کنترل سیلاب را از دیگر اولویت هایی کاری وزارت نیرو دانست و ادامه داد: ساماندهی ۲ هزار و ۴۰۰ کیلومتر از مسیر رودخانه ها تا پایان امسال هدف گذاری شده است که تا کنون ۲ هزار و ۳۶۱ هکتار ساماندهی شده است.

وی لایروبی رودخانه ها را اقدامی نه چندان موثر در کنترل سیلاب دانست و اظهار داشت: لایروبی را نمی توان به عنوان درمان در نظر گرفت بلکه تنها می تواند به عناون یک مُسکن موقت بخشی از مشکل را به صورت موقت برطرف کند.

وجود هفت هزار و ۴۰۰ گلوگاه فاقد آب گذر در کشور

رجایی در ادامه با انتقاد از بی توجهی به حریم و بستر رودخانه گفت: هفت هزار و ۴۰۰ گلوگاه سازه های تقاطعی فاقد آب گذری لازم در کشور وجود دارد که این نشان از بی توجهی به حریم رودخانه ها در ساخت و سازها دارد.

وی با اشاره به تخریب چندباره یک پل به دلیل سیل، ادامه داد: در یکی از شهرهای کشور یک دهنه پل چندین بار به دلیل سیل تخریب شده است که این نشان می دهد که به مسایل روان آب و موضوع مرتبط با هیدرولیک و هیدرولوژیک آن در ساخت و سازها توجه نشده است.

رجایی با بیان اینکه برداشت مصالح رودخانه ای موجب به هم ریختگی هیدرولیک رودخانه های کشور شده است گفت: سیستم یکپارچه مکان محور رودخانه ها و تالاب های کشور ایجاد شده که در آن ۳۵ لایه اطلاعات تعریف شده است که این سیستم به عنوان بانک مهم اطلاعاتی با تعریف اطلسی از تصرف بستر رودخانه امکان مدیریت رودخانه ها را فراهم می کند.

تدوین پیش نویس لایحه حفاظت از رودخانه ها و کنترل سیلاب

وی با اشاره به تهیه پیش نویس لایحه حفاظت از رودخانه ها و کنترل سیلاب گفت: ضرورت اصلاح و تکمیل برخی قوانین مادر و خاص به منظور شفاف نمودن مسولیت دستگاه های متولی، تقویت ضمانت اجرایی و جلب مسارکت حداکثری دستگاه های تاثیرگذار از جمله اقدام های ضروری برای مدیریت رودخانه هاست.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب ادامه داد: تکمیل مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه ها، استقرار کامل سامانه سامیر و تهیه اطلس تصرفات مزاحم، اولویت دادن به آزادسازی تصرفات ، تدوین ضوابط و استانداردهای انجام مطالعات و مدیریت رودخانه ها از جمله اولویت های بخش آب کشور است.

وضعیت منابع آبی کشور بحرانی است

وی با بیان اینکه پیشران هایی وجود دارد که وضعیت منابع آبی را به شرایط بحرانی و غیرقابل انکار کنونی رسانده است گفت: رودخانه های کشور از نظر کمی و کیفی با چالش مواجه هستند چرا که در مدیریت این منابع، موضوع مرتبط با مسایل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در این سال ها مورد غفلت واقع شده است.

رجایی منابع آبی کشور را نیازمند حکمرانی خوب دانست و اظهار داشت: سازه های عظیمی در چند دهه اخیر به ویژه در خوزستان که دارای متراکم ترین سازه های آبی است، ایجاد شده و این در حالی است که این استان هم اکنون از نظر آب با چالش مواجه است که این نشان از ضرورت تغییر رویکرد در حکمرانی آب است.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب ادامه داد: مشکل مدیریت منابع آبی و رودخانه ها بدون توجه به مسایل اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی و تنها با نگاه به مسایل فنی و سازه ای حل نمی شود.

رویکرد سازه‌ای به تنهایی راهگشای مدیریت آب کشور نیست

وی با بیان اینکه تغییر رویکرد به سمت حکمرانی آب در دستور کار وزارت نیرو است گفت: اصلاح ساختار آب، توجه به استان های بالادست و پایین دست و همچنین توجه به آب های سطحی و زیر زمینی از جمله موضوع های مرتبط با آب است که باید به صورت همزمان دیده شود.

رجایی با اشاره به درهم‌تنیدگی مدیریت آب ادامه داد: مسایل استان های لرستاد، ایلام، کرمانشاه، همدان و خوزستان در حوزه کرخه در هم تنیده هستند به همین دلیل هر تصمیم در بالادست می تواند پیامدهای اجتماعی و فنی فراوانی به دنبال داشته باشد که متاسفانه در بخش مهندسی رودخانه این ناهمسویی به صورت جدی وجود دارد.

وی یکی از ضرورت مدیریت آب در کشور را ایجاد همسویی میان بخش های مختلف دانست و ادامه داد: رویکرد سازه‌ای به تنهایی نمی‌تواند راهگشای مدیریت آب در کشور باشد و باید در کنار آن رویکردهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی نیز در این مدیریت دیده شود.

۱۴۶ هزار کیلومتر طول تمام رودخانه های کشور است

وی گفت: پنج هزار و ۳۴۵ رودخانه دائمی و فصلی در کشور وجود دارد که یک هزار و ۶۸۰ رودخانه در حوضه آبریز دریای خزر، یک هزار و ۴۲۰ رودخانه در حوزه خلیج فارس و دریای عمان، یک هزار و ۴۰۰ رودخانه در حوزه آبریز فلات مرکزی، ۴۴۰ رودخانه در حوضه آبریز مرزی شرق، ۳۰۰ رودخانه در دریاچه ارومیه و ۱۰۵ رودخانه نیز در حوضه آبریز قره قوم قرار دارند.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب ادامه داد: طول تمام رودخانه های کشور حدود ۱۴۶ هزار کیلومتر است که از این تعداد ۶۹ هزار و ۷۵۰ کیلومتر مربوط به رودخانه های فصلی و ۷۶ هزار کیلومتر مربوط به رودخانه های دایمی است.

مدیریت یکپارچه رودخانه ها در کشور ضروری است

رجایی مدیریت یکپارچه رودخانه ها در کشور را امری ضروری دانست و افزود: وزارتخانه ها و سازمان های مختلف تکلیف قانونی برای مدیریت سیلاب و اتخاذ ساز و کارهای لازم برای کنترل آب های سطحی به عهده دارند که ایجاد مدیریت یکپارچه در این زمینه ضروری است.

وی ادامه داد: مدیریت یکپارچه رودخانه ها با رویکرد احیای “بازطبیعی سازی” و نگهداری شرایط تعادل آنها در توسعه پایدار کشور به عنوان چشم انداز مدیریت رودخانه ها در نظر گرفته شده است.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب افزود: توقف هرگونه توسعه آتی در اراضی بستر و حریم رودخانه، تعیین تکلیف تصرفات مزاحم موجود در بستر و حریم رودخانه و همچنین جلب مشارکت و همکاری حداکثری تمامی دستگاه های حکومتی، بخش خصوصی و جوامع محلی به عنوان راهبردهای تحقق مدیریت رودخانه مورد تاکید است.

وی با اشاره به روند تغییر نگاه در مدیریت رودخانه های کشور اظهار داشت: نگاه به مدیریت رودخانه های کشور در دهه هفتاد شمسی پیرامون “کنترل سیلاب”، در دهه هشتاد “مهندسی رودخانه” و در دهه نود به “مدیریت رودخانه” و هم اکنون نیز این رویکرد به “مدیریت استراتژیک رودخانه ها”  تغییر کرده است.

آزادسازی حریم رودخانه باید نظام مند شود

وی با بیان اینکه وزارت نیرو به منظور مدیریت رودخانه ها در هفت محور برنامه ریزی کرده است، گفت: حفاظت از بستر و حریم رودخانه ها، نظام مند نمودن فرآیند آزادسازی تصرفات با مشارکت قوه قضائیه، همکاری در کاهش خطرات و کنترل سیلاب و همچنین بهبود مدیریت برداشت مصالح رودخانه ای از جمله این اقدام ها است.

رجایی ادامه داد: هوشمندسازی خدمات و تقویت سیستم نظارت بر عملکرد، تدوین پیش نویس لایحه حفاظت از رودخانه ها و کنترل سیلاب همچنین نیازسنجی، تهیه و ترویج ضوابط و معیارهای مورد نیاز از دیگر محورهای کلیدی وزارت نیرو در مدیریت رودخانه هاست.

وی با تاکید بر ضرورت تعیین بستر و حریم رودخانه ها ادامه داد: شفاف سازی بستر و حریم رودخانه یکی از اولویت های تحقق حکمرانی صحیح آب است و در این راستا باید ضمن مشخص نمودن بستر و حریم رودخانه ها، این محدوده ها نشانه گذاری و اطلاع رسانی شود چرا که تا این موضوع به روشنی مشخص نشود، امکان مدیریت صحیح رودخانه ها میسر نمی شود.

۶۷ هزار هکتار از بستر و حریم رودخانه های کشور تعیین شده است

وی با اشاره به اهداف و عملکرد تعیین حد بستر و حریم رودخانه های کشور گفت: وزارت نیرو تعیین حد و بستر ۷۵ هزار کیلومتر از رودخانه های کشور را تا پایان امسال هدف گذاری کرده بود که تا کنون مطالعه ۹۰ درصد از اولویت های کاری شناسایی شده است.

رییس حوضه آبریز رودخانه کرخه و مرزی غرب ادامه داد: تاکنون بیش از ۶۷ هزار کیلومتر رودخانه های کشور حد بستر و حریم آنها تعیین شده است که بیش از ۷۰ درصد این تعیین حریم مربوط به دهه ۹۰ بوده است.

دوازدهمین دوره سمینار بین المللی مهندسی رودخانه که از دوشنبه چهارم بهمن ماه آغاز شده تا ۶ بهمن در شهر اهواز به صورت حضوری و مجازی ادامه دارد.

این سمینار به منظور تبادل اطلاعات و ارائه نتایج آخرین دستاوردهای تحقیقاتی در زمینه مهندسی رودخانه با تاکید بر چالش هایی نظیر تغییر اقلیم، خشکسالی و بحران کمی و کیفی آب رودخانه ها برگزار می‌شود.

۲۱۶ مقاله به دبیرخانه این کنفرانس ارسال شده است که از این تعداد ۱۷۰ مقاله پذیرش شد که ۶۵ مقاله به صورت شفاهی و ۱۰۵ مقاله نیز به صورت پوستر ارایه می شود.

منبع: ایرنا