محمدجواد شعاعی، سرپرست هیئت باستان‌شناسی محوطه پارینه‌سنگی در شهرستان لالی، گفت: این شهرستان در شمال استان خوزستان از سال ۱۹۴۰ میلادی به دلیل حضور باستان‌شناس فرانسوی، رومَن گریشمن مورد توجه باستان‌شناسان قرار گرفت. گریشمن در سال ۱۹۴۶ میلادی بزرگ‌ترین غار منطقه، یعنی غار پِبده را حفاری کرد، ولی متاسفانه به رسم باستان‌شناسی آن زمان، اطلاعات این حفاریِ غیردقیق تاکنون به چاپ نرسیده و محل نگهداری اشیاء مکشوفه همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

او افزود: در سال ۱۳۹۸ «حامد وحدتی‌نسب» با همکاری دِپارتمان باستان‌شناسی مؤسسه تحقیقاتی «مَکس پِلانک» دست به حفاری دوباره این غار زد که در نتیجه این حفاری، شواهدی از دوره پارینه‌سنگی جدید (آغازین) برای اولین بار در ایران، با قدمتی حدود ۴۳ هزار سال پیش از غار پِبده به‌دست آمد و در ادامۀ این پژوهش، بررسی هدفمند منطقه برای شناسایی غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای که حاوی اطلاعاتی درباره دورران پارینه‌سنگی هستند در دستور کار قرار گرفت.

شعاعی ادامه داد: بررسی محوطه‌های پارینه‌سنگی شهرستان لالی در استان خوزستان در منطقه‌ای به وسعت ۸۰۰ کیلومتر مربع انجام شد که هدف از این بررسی، شناسایی محوطه‌ها و چشم‌اندازهای دوره پارینه‌سنگی در دو بخش کوهستانی و دشتی شمال خوزستان بود.

این باستان‌شناس گفت: در این پژوهش بیش از ۳۵ غار و پناهگاه صخره‌ای در این منطقه عشایرنشین و کوهستانی شناسایی شد که ۱۸ محوطه دارای دست‌افزارهای سنگی دوره‌های پارینه‌سنگی جدید (آغازین)، فراپارینه‌سنگی و نوسنگی است. به علاوه، یک محوطه روباز مربوط به دوره پارینه‌سنگی و منابع ماده خام سنگی نیز در این بررسی شناسایی و بیش از ۳۰۰ عدد دست‌افزار سنگی از این محوطه‌ها جمع‌آوری شد.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی شهرستان لالی افزود: مطالعات مقدماتی حاکی از آن است که منطقه لالی از دوران پارینه‌سنگی مورد توجه گروه‌های انسانی بوده که دلیل اصلی آن، دسترسی آسان به آب شیرین و فراوانی شکار بوده است.

به گفته او، دست‌افزارهای به‌دست آمده شامل تراشه‌هایی با ابعاد متوسط و کوچک، سنگ مادرهای تراشه، تیغه و ریزتیغه (منشوری)، ابزارهای دارای روتوش و سر پیکان هستند که به وسیله ضربه با چکش سخت و نرم و تکنیک فشاری ساخته شده‌اند.

شعاعی با اشاره به این‌که شباهت برخی قطعات یافت شده با دست‌افزارهای مکشوفه از غار پِبده، نشان دهنده هم‌قدمتی برخی محوطه‌ها با این غار است، گفت: برخی تراشه‌های شِبه «لوالوا» نیز در این بررسی شناسایی شده که خود نشانگر وجود محوطه‌هایی با قدمت پارینه‌سنگی جدید (آغازین) در شمال خوزستان است.

وی ادامه داد: دوره پارینه‌سنگی جدید (آغازین) در اروپا و منطقه لِوانت در حدود ۴۵ تا ۶۰ هزار سال پیش، همراه با موج جدید گروه‌های جمعیتی انسان‌های مدرن (انسان هوشمند) شروع شد و اهمیت این دوره در آن است که نشان دهنده ورود و عبور آخرین موج جمعیتی گستردۀ گروه‌های انسانی در حدود ۴۵ هزار سال پیش در آسیا است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی همچنین اظهار کرد: این دوره تا قبل از حفاری غار پِبده در سال ۱۳۹۸، در ایران شناسایی و سن‌سنجی نشده بود و این بررسی راه را برای انجام مطالعات گسترده در زمینه حرکت انسان‌های هوشمند از آفریقا و اروپا به سمت آسیا هموار خواهد کرد.

براساس آخرین پژوهش‌ها و مقالات منتشر شده، انسان‌های «هوشمند» که «انسان‌های مدرن» یا اجداد انسان‌های امروزی هم نامیده می‌شوند و نمونه‌ای فرگشت‌یافته از انسان راست‌قامت هستند، در حدود ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا پدیدار شده و تا حدود ۱۵ هزار سال پیش تمام قاره‌ها را به سکونت خود درآوردند. تا پیش از این، تصور بر این بود که انسان‌های هوشمند حداکثر حدود ۴۵ هزار سال پیش به اروپا رسیدند و نئاندرتال‌ها به فاصله نسبتا کمی از راه رسیدن آن‌ها، یعنی حدود ۴۰ هزار سال پیش منقرض شده‌اند، اما پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها و انسان‌های هوشمند هزاران سال پیش از این، یعنی ۵۴ هزار سال قبل در یک پناهگاه به طور متناوب زندگی کرده و احتمالا در یک زمان و در یک منطقه جغرافیایی یکسان زیسته‌اند.

منبع: ایسنا