اشکان مرادی معاون نظارت بر امور سرمایه‌گذاری و اشتغال اداره کل امور روستایی و شوراهای استانداری خوزستان در یادداشتی باعنوان:زلزله ی اندیکا، فقر و بحران مسکن روستایی

براساس گزارش سال۲۰۰۰میلادی در برنامه ی عمران سازمان ملل متحد، ایران یکی از سانحه‌خیزترین کشورهای جهان محسوب می‌شود مانند سیل، طوفان، رانش زمین و از همه مهمتر زلزله، هر ساله بسیاری از سکونتگاه های ایران را به ویژه در مناطق روستایی تهدید می‌کند و به تبع آن اقلیم متفاوت استان خوزستان که اکثریت زمین لرزه هایش در مناطق کوهستانی شمال استان، همه ساله این مناطق را تهدید و تخریب می کند. زلزله ی صبحگاه ۱۲مهرماه ۱۴۰۰ پرده از آسیب پذیری و بحران موجود در شمال استان خوزستان و خصوصا شهرستان اندیکا برداشت. طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ شهرستان اندیکا دارای جمعیت ۴۸هزار نفری ساکن در سه شهر قلعه خواجه، آبژدان و زاووت و سه بخش مرکزی، آبژدان و چلو و دارای ۵۹۵ روستا و مناطق موقت اسکان عشایر می باشد و۹۴درصد جمعیت روستایی و عشایری و۶درصد جمعیت شهری و فاقد یک مرکزیت جمعیتی و این نشان دهنده ساختار غیر متعارف سکونتگاهی و با سازه های ضعیف و آسیب پذیر روستایی است. معماری خاص سکونتگاهی روستایی در مناطق شمالی استان عموما سازه های سنگی خشکه چین با سقف های چوبی بلوط که سالیان دراز میزبان عشایر و روستاییان بوده و به دلیل نبود عوامل اجرایی توانمند در روستاها و راه دسترسی نامناسب و نبود مصالح ساختمانی با کیفیت و حمایت های دولتی، تغییری در این سازه ها بوجود نیامده است. طرح بهسازی مسکن روستایی از سال۱۳۷۴توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش مسکن روستاییان آغاز گردید که درصد بهره مندی از مقاوم سازی و ساخت واحدهای روستایی در “شهرستان اندیکا با داشتن ۵۹۵روستا فقط در ۴۰درصد از ۲۵۶روستای دارای طرح هادی” اجرا گردیده که نسبت به میانگین استان و کشور، وضعیت بسیار نامطلوبی است. از جمله دلایل عدم اجرایی شدن این امر مهم و عدم استقبال از تسهیلات بانکی مقاوم سازی را می توان در عوامل ذیل جستجو کرد:

۱.مشکل اسناد مالکیتی و ثبتی: با توجه به اقلیم و توپوگرافی کوهستانی اندیکا بیشتر اراضی این شهرستان در تملک اداره کل منابع طبیعی بوده و بیشتر منازل روستایی بدون اسناد مالکیتی و یا دارای اسناد عرفی است که با توجه به تعارض با اراضی ملی امکان ساخت و با توجه به ضوابط بانکی امکان بهره مندی از تسهیلات بانکی و ضمانت های بانکی، وجود ندارد.

۲. فقر شدید، در سطح شهرستان: بالغ‌ بر ۳۰ درصد یا بیشتر جمعیت شهرستان اندیکا تحت پوشش نهادهای حمایتی می باشند و این فقر گسترده و مشکلات معیشتی امکان دریافت و اخذ تسهیلات بانکی و توان بازپرداخت را بوجود نمی آورد.

۳٫عدم تطبیق مبلغ تسهیلات با هزینه های بالای اجرا و حمل مصالح ساختمانی: با توجه به اقلیم منطقه و مناطق بی شمار صعب العبور و راه های دسترسی نامناسب هزینه ی حمل و تهیه مصالح با میزان تسهیلات مطابقت ندارد و مبلغ ۱۰۰ میلیون تومانی تسهیلات بانکی جهت ساخت بنا، غیر کارشناسی و غیر قابل اجرا می باشد.

۴٫عدم دسترسی شهروندان به خدمات نظام بانکی: از نماد های توسعه نیافتگی شهرستان اندیکا فقدان بانک است و همچنین جهت اخذ تسهیلات چه مقاوم سازی بنیاد مسکن و دیگر تسهیلات بانکی باید سفر ۷۰کیلومتری در مسیر نا ایمن به مسجدسلیمان صورت پذیرد و شعب بانکی شهرستان دیگر اولویتشان ساکنان شهرستان خودشان می باشند.

۵٫عدم پوشش بیمه حوادث: به دلیل ساختار سازه های روستایی شهرستان اندیکا هیچ بیمه گذاری این منازل را تحت پوشش بیمه ی حوادث قرار نمی دهد.

۶.مهاجرت: با توجه به مشکلات عدیده زیرساختی و خدماتی در این شهرستان، با بیشترین موج مهاجرت مواجه است و طی ۲۰ سال گذشته رشد جمعیتی حتی منفی داشته و بیشترین حاشیه نشین اهواز، اصفهان و شهرکرد را رقم زده است و میل به ماندگاری و ساخت و مقاوم سازی منازل کم رنگ است.

با نگاهی گذرا به مشکلات موجود در راستای مقابله با تهدید سوانح طبیعی و عملیات پیشگیری از وقوع بحران و با توجه سازه های سنگی خشکه چینی و نا ایمن و فقر شدید در شمال استان و شهرستان اندیکا و وجود بیشترین مدارس سنگی استان در این مناطق نیازمند نسخه و نگاهی ویژه با استفاده از منابع ملی و اعتبارات بلاعوض و نه ارایه تسهیلات و استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان، جهت اجرای طرح بهسازی و نوسازی سکونتگاه های آسیب‌پذیر روستایی با حفظ معماری بومی و همچنین بازسازی مناطق سانحه‌دیده و محرومیت زدایی و کنترل مهاجرت، ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان، توسعه همگرا با محیط‌زیست و… است.